Aneurysma in slagaders

Plaats van aneurysma

Aneurysma’s komen meestal voor in bepaalde delen van de grote lichaamsslagader of aorta. Als het voorkomt in de buikslagader (aorta abdominalis) dan wordt het een abdominaal aorta aneurysma (AAA) genoemd. De wand van de aorta wordt daar zwakker en kan zelfs onder normale bloeddruk scheuren (ruptuur). We spreken van een AAA als de diameter ervan 1,5 keer groter is dan de normale diameter ofwel groter dan 2,5 cm. Dit betekent evenwel niet dat er dan al behandeling nodig is.

Een aneurysma kan ook in de borstslagader (aorta thoracalis) voorkomen. Dan wordt het een thoracaal aorta aneurysma (TAA) genoemd. Ook in de hals- of beenslagaders kunnen aneurysma’s optreden. In die slagaders zijn andere diameters van toepassing om te spreken van een aneurysma, afhankelijk van de normale diameter van de slagader.

Oorzaken

De oorzaak van een aneurysma is een verzwakking in de wand van de slagader. Hoe die zwakke plek precies ontstaat, is nog een bron van veel onderzoek.

De echte oorzaak is nog steeds niet helemaal begrepen, maar de zwakke plek kan vermoedelijk veroorzaakt worden door een van onderstaande factoren.

Slagaderverkalking of atherosclerose

Vooral hoge bloeddruk en roken verhoogt het risico op een aneurysma. Niet enkel atherosclerose heeft een invloed op de verzwakking van de vaatwand. Ook het evenwicht tussen eiwitten die de wand van de slagaders opbouwen en afbreken is verstoord.

Erfelijkheid

In bepaalde families komen aneurysma’s vaker voor.

Bindweefselziekten

Verminderde hoeveel elastisch weefsel en bindweefsel in de vaatwand zorgt voor een grotere kans op aneurysma’s. Voorbeelden van bindweefselziekten zijn het syndroom van Marfan, het syndroom van Ehlers-Danlos, het syndroom van Loeys-Dietz en het syndroom van Turner.

Andere

Bacteriële infecties, ontsteking van de bloedvatwand (vasculitis) en hartafwijkingen kunnen ook oorzaken zijn, maar zijn eerder zeldzaam.

Risicofactoren

De risicofactoren liggen in dezelfde lijn als de oorzaken. Dus ook de risicofactoren die algemeen gekoppeld worden aan slagaderverkalking of atherosclerose zijn hier van toepassing.

• Roken
• Hoog cholesterolgehalte (LDL-cholesterol) in het bloed
• Hoge bloeddruk
• Voorgeschiedenis van hart- en vaatziekten
• Aneurysma’s in de familie (eerste graadsfamilieleden)
• Ouder dan 65 jaar
• Mannelijk
• Suikerziekte (Diabetes Mellitus type II)
• Overmatig alcoholgebruik
• Zwaarlijvigheid (obesitas)
• Weinig lichaamsbeweging
• Bindweefselziekten (syndroom van Marfan, syndroom van Ehlers-Danlos)

Risicofactoren die je zelf kan beïnvloeden

Risicofactoren die je zelf kan beïnvloeden zijn dezelfde die een invloed hebben op slagaderverkalking en hebben dus te maken met een ongezonde levensstijl.

Roken is de belangrijkste risicofactor, verhoogt de kans op een aneurysma en zorgt voor een snellere groei ervan.

Hoge bloeddruk zorgt voor een hogere druk op de bloedvatwand en vergroot de kans op groei en scheuren van het aneurysma.

Risicofactoren die je niet zelf kan beïnvloeden

Risicofactoren die je niet zelf kan beïnvloeden zijn leeftijd, geslacht, erfelijkheid en andere aandoeningen zoals hierboven vermeld.

Vanaf de leeftijd van 65 jaar is het risico op een aneurysma bij mannen wezenlijk groter.

Door de erfelijkheidsfactor is het belangrijk dat broers en eventueel kinderen van een patiënt met een aneurysma zich ook laten screenen

Symptomen

Aneurysma van de buikslagader

Een aneurysma van de buikslagader geeft meestal geen klachten. Het wordt vaak per toeval ontdekt door middel van een routineonderzoek met een echo, CT-scan of MRI. Meestal groeit een aneurysma langzaam.

Soms kan de patiënt klachten ervaren in de buik of de rug en is dit de aanleiding om het aneurysma te ontdekken. De verbrede slagader drukt tegen zenuwen of de organen in de buurt wat pijn of een kloppend gevoel kan veroorzaken.

Thoracaal aorta aneurysma (TAA)

Een thoracaal aorta aneurysma (TAA) kan soms voor pijn in de borst, heesheid of kortademigheid zorgen.

Algemene symptomen

Op de plaats van de verbreding is de wand van de slagader echter dunner en zwakker geworden. Hier kan een scheur (ruptuur) in de bloedvatwand ontstaan, wat een levensbedreigende, inwendige bloeding geeft. Symptomen van een ruptuur van het aneurysma zijn plotse pijn in de buik of rug, zweten, verhoogde hartslag en shock of bewustzijnsverlies. In deze situatie is het zeer belangrijk om zo snel mogelijk naar het ziekenhuis te gaan. Hoe groter het aneurysma, des te meer kans op een ruptuur.

Een aneurysma verstoort ook de bloedstroom waardoor zich een bloedstolsel (trombus) vormt. Dit geeft meestal weinig tot geen klachten, maar het risico op een volledige verstopping door middel van een bloedstolsel wordt groter, vooral bij een abdominaal aorta aneurysma (AAA). In dat geval gaan er waarschijnlijk ook klachten optreden. Een stukje van het bloedstolsel in een aneurysma kan ook loskomen en meegevoerd worden in de bloedbaan (embool) waardoor het verderop voor een verstopping kan zorgen. Het risico op de vorming van een embool wordt vooral groter bij een aneurysma in de slagaders van de benen. Men kan in dat geval klachten ervaren bij het stappen. Dat heet claudicatio intermittens.

Onderzoeken en diagnose

Bij (vermoeden van) deze aandoening voeren we een of meerdere onderzoeken uit.

De echografie wordt meestal uitgevoerd ter diagnose en opvolging van een aneurysma. Dit gebeurt net voor de consultatie bij vaatheelkunde en op dezelfde locatie.

De CT angiografie wordt meestal uitgevoerd wanneer op de echografie de diameter voor operatief ingrijpen nadert of om gedetailleerde beeldvorming te hebben wanneer beslist wordt dat een operatie aangewezen is. Dit gebeurt op een afzonderlijk moment en hiervoor zal een afspraak gemaakt worden.

Voor vrouwen ligt de grens vanaf waar een operatief ingrijpen overwogen kan worden op een aneurysmadiameter van 5 cm, voor mannen is dat 5,5 cm. Richtlijnen en studies wijzen uit dat bij een diameter hoger dan die grens de kans op een ruptuur toeneemt. Maar dit moet steeds afgewogen worden tegenover het risico van de eventuele ingreep.

Uitzonderingen op de bovenstaande regel, dus in gevallen waar wel een operatie eerder aangewezen kan zijn, zijn:

• een toename van de verbreding met 1 cm of meer per jaar,
• klachten van het aneurysma (symptomatisch),
• een asymmetrisch of zakvormig (sacculair) aneurysma.

Voor aneurysma’s op andere plaatsen, zoals de halsslagaders en de beenslagaders, gelden andere diameters voor een operatie.

Behandeling

Een aneurysma van de grote buikslagader wordt meestal per toeval ontdekt. Als die verbreding een diameter heeft die kleiner is dan 5 cm bij vrouwen of 5,5 cm bij mannen, niet snelgroeiend is, niet asymmetrisch of zakvormig is en asymptomatisch, is operatief ingrijpen niet aangewezen.

Conservatieve behandeling

Als een ingreep niet aangewezen is, zal een conservatieve behandeling opgestart worden. Deze conservatieve behandeling is erop gericht om de risicofactoren onder controle te brengen.

Medicatie en een gezonde levensstijl vormen de basis van de conservatieve behandeling voor een aneurysma.

Medicamenteuze therapie

• Bloedverdunners: levenslang een lage dosis aspirine of een vervangmiddel ervan om bloedklonters tegen te gaan, tenzij hij/zij reeds andere bloedverdunnende medicatie neemt.
• Cholesterolverlagend geneesmiddel, niet alleen om de cholesterolwaarde in het bloed te verlagen, maar ook om de plaques in de slagaders te stabiliseren.
• Bloeddrukverlagende medicatie om de bloeddruk onder controle te houden.

Gezonde levensstijl

Niet roken, voldoende bewegen, gezond eten, …

Ingrepen

Als de diameter van het aneurysma te groot wordt, of de patiënt klachten ervaart, kan een operatie aangewezen zijn.

• Open heelkundig aneurysmaherstel, in de borst- en/of buikslagader
• Endoprothese - EVAR, FEVAR / BEVAR of TEVAR