Bij lymfeklierkanker gaat er iets mis met de lymfocyten, een type witte bloedcellen die deel uitmaken van het immuunsysteem. In zeldzame gevallen ontstaan er tumoren, meer bepaald lymfomen van het T-celtype, wat leidt tot een agressieve vorm van lymfeklierkanker die vandaag moeilijk te behandelen is. Minder dan één op de drie patiënten is vijf jaar na de diagnose nog in leven.
Genetische afwijking
Leuvense onderzoekers wilden beter begrijpen wat er fout loopt in de zieke bloedcellen. Ze namen daarvoor het RNA van 55 patiënten onder de loep. RNA is afgeleid van DNA, ons genetisch materiaal, en vormt de tussenschakel in het bouwen van eiwitten. Onderzoek op RNA laat toe om zogenaamde genfusies op te sporen. Dat zijn afwijkingen waarbij twee verschillende genen per ongeluk samengevoegd zijn.
Prof. dr. Daan Dierickx, hematoloog en hoofdonderzoeker van de studie: “We wisten al langer dat genetische afwijkingen een rol spelen bij het ontstaan van bloedkankers, maar we dachten dat er een grote variatie in genfusies voorkwam bij T-cel lymfomen. Verbazend genoeg vonden we bij 8 van de 55 patiënten in onze studie precies dezelfde genfusie terug in het RNA. Dat is een van de meest frequente genfusies ooit ontdekt bij T-cel lymfomen, wat erop wijst dat het een uitzonderlijk sterke ziektedrijver is.”
We ontdekten een van de meest frequente genfusies ooit bij T-cel lymfomen, wat erop wijst dat het een uitzonderlijk sterke ziektedrijver is.Prof. dr. Daan Dierickx, hematoloog in UZ Leuven
Therapeutisch doelwit
In verdere experimenten ontdekten de onderzoekers dat de afwijking een signaal aanstuurt dat de cellen abnormaal sterk doet groeien en delen.
Dr. Koen Debackere, hematoloog en doctoraatsstudent: “Dat leek ons een interessant therapeutisch doelwit: misschien kunnen we het signaal afzwakken met een geneesmiddel en zo de lymfoomcellen laten afsterven. Toevallig was er al een middel beschikbaar dat precies op dat doelwit inwerkt. In onze eerste testen bij cellen van labomuizen met dezelfde genetische afwijking, hield het middel de groei van de zieke T-cellen succesvol tegen.”
Van muis naar mens
In een volgende stap willen de onderzoekers testen of het middel ook goed werkt bij patiënten. Prof. dr. Dierickx: “Het is een groot voordeel dat dit geneesmiddel al gebruikt wordt voor andere bloedziektes en de eerste klinische studies bij mensen dus al gebeurd zijn. Dat maakt de stap naar de klinische praktijk veel kleiner.”
De studie gebeurde in samenwerking met het laboratorium voor Moleculaire Biologie van Leukemie (prof. Jan Cools, VIB-KU Leuven), de dienst pathologie (prof. dr. Thomas Tousseyn) en enkele buitenlandse centra. De onderzoekers bedanken het Fonds Tom Debackere voor Lymfoomonderzoek, Stichting Tegen Kanker en Kom Op Tegen Kanker voor de financiële steun.
De hoofdonderzoekers van de studie, van links naar rechts: postdoc Marlies Vanden Bempt, dr. Koen Debackere, prof. dr. Daan Dierickx en prof. Jan Cools.