1 op de 5 vrouwen en 1 op de 7 mannen boven 60 jaar zullen in hun verdere leven te maken krijgen met alzheimer, de meest voorkomende vorm van dementie. Wereldwijd loopt het aantal patiënten op tot 45 miljoen. Je krijgt geheugenproblemen en na verloop van tijd ook moeite met dagelijkse vaardigheden. Hoewel je er niet van kan genezen en er geen verbetering mogelijk is, kun je wél actie ondernemen om je brein fit te houden, vertelt prof. dr. Rik Vandenberghe, neuroloog in UZ Leuven.
MIND is een samenvatting van kennis uit honderden studies
prof. dr. Rik Vandenberghe
Professor Vandenberghe: “Naar schatting is de ziekte voor 70 procent genetisch bepaald en voor 30 procent gelinkt aan levensstijlfactoren. Zo zijn voldoende lichaamsbeweging, niet roken en genoeg slaap bijzonder goed voor de hersenen. Maar ook gezonde voeding speelt een belangrijke rol. Een relatief nieuw dieet dat goed is voor de hersenen is het MIND-dieet, wat staat voor Mediterranean DASH-Intervention for Neurodegenerative Delay. Je kan veroudering en afsterving van bepaalde hersengebieden vertragen met het dieet.”
Het mediterraan dieet heeft effect op onder meer gewicht en diabetes en het al bestaande DASH-dieet vermindert hoge bloeddruk. De combinatie MIND is ontwikkeld door onderzoekers van de Amerikaanse Rush-universiteit. Zij observeerden jarenlang de effecten van bepaalde voedingsmiddelen op de hersenfuncties op lange termijn.
Geen wonderdieet
De wetenschappers merkten op dat wie er een voedingspatroon op nahield volgens de MIND-principes, minder kans had om op lange termijn alzheimer en mentale achteruitgang te ontwikkelen. Uit sommige studies blijkt die kans zelfs tot zo’n 53 procent lager. Is het dan een wonderdieet?
“We moeten voorzichtig blijven met conclusies. Epidemiologische studies tonen een verband aan met het voedingspatroon, maar bewijzen niet dat het verband oorzakelijk is. De studies zeggen ook niets over hoe groot het effect zou zijn van een aanpassing van het voedingspatroon. Daarvoor zijn andere studies nodig, die nu volop aan de gang zijn. Het is niet zo dat het dieet de ziekte van Alzheimer uit de wereld helpt of dat je de ziekte nooit krijgt als je het volgt. Of omgekeerd: dat je ongezond geleefd zou hebben als je de ziekte krijgt.”
“Maar het MIND-dieet is wel een samenvatting van kennis uit honderden studies die uitwijzen dat voeding onze hersenwerking beïnvloedt. Elk klein gunstig effect kan belangrijk zijn. Het is ook een vorm van empowerment van de burger. We zien alzheimer vaak als iets dat je overkomt en waar je niks aan kunt doen, maar de studies tonen aan dat je toch zélf actie kan ondernemen om het risico te verminderen.”
MIND heeft een positief effect op onze hersenen. Het omvat voedingsadviezen die goed zijn tegen onder meer een hoge bloeddruk, glucose-intolerantie, obesitas en diabetes, allemaal risicofactoren voor dementie op lange termijn. “Daarnaast heeft het ook een gunstige invloed op verschillende orgaanstelsels, zoals hart en bloedvaten, en de stofwisseling. Als je dat alles samentelt, heeft MIND een positief effect op hoe mensen gezond ouder kunnen worden.”
Levensstijl
In onze moderne wereld word je om het hoofd geslagen met diëten en voedingsadviezen. “Klopt, daarom willen we bij MIND de term dieet vermijden, want het is eerder een voedingspatroon of levensstijl. Het gaat, anders dan bij de meeste diëten, niet om wat je allemaal moet laten, maar om wat je wél mag eten. Het gaat ook niet om gewicht kwijtraken, maar om je lichaam gezond houden.”
Het MIND-model moedigt je aan om tien categorieën voedingsmiddelen geregeld te eten, omdat ze goed zijn voor je hersenwerking: bladgroenten, andere groenten, noten, bessen, bonen, vis, kip, volkorengranen, olijfolie en wijn. Verder zijn er vijf ongezondere categorieën die geen cadeau zijn voor je brein. Die voeding wordt niet verboden, maar beperk je best. Het gaat om kaas, rood vlees, boter, patisserie of snoep en gefrituurd eten.
"MIND is makkelijk in te passen in je dagelijkse leven. Het is niet streng of moeilijk vol te houden. De vijftien categorieën zijn er om het concreet en praktisch te maken. Zo kun je zélf bedenken hoe je het in je leefgewoonten kan integreren. MIND werkt met een scoretabel: als je aan de voedingsrichtlijn beantwoordt, krijg je een punt.”
Jarenlang effect
Het aantal alzheimer- en dementiepatiënten is wereldwijd ontzettend hoog, maar toch is er positief nieuws. “Je zou het misschien niet denken, maar het aantal personen per leeftijdsgroep met de ziekte van Alzheimer is de voorbije twintig jaar wezenlijk verminderd. Wereldwijd zijn er in totaal meer patiënten, omdat de levensverwachting ook gestegen is, maar we zien ook dat per leeftijdsgroep de kans op dementie met ongeveer vijftien procent gezakt is.”
"Dat is te wijten aan het feit dat hoge bloeddruk en hoge cholesterol, belangrijke risicofactoren voor alzheimer, meer worden behandeld, onder andere door in te zetten op voeding. De effecten die je daardoor creëert, zijn tien tot twintig jaar later nog altijd merkbaar. Hoe vroeger je gezond leeft, hoe beter natuurlijk, maar het is nooit te laat om aan je levensgewoonten te sleutelen.”
Bereken jouw MIND-score
-
Beantwoord iedere vraag met 'ja' of 'nee'.
Elke keer dat je 'ja' antwoord, krijg je 1 punt.
- Eet je minstens 6 keer per week bladgroenten? Salade, spinazie, savooikool …
- Eet je minstens 1 keer per dag ook een andere groente?
- Eet je minstens 5 keer per week ongezouten noten?
- Eet je minstens 2 keer per week bessen? Frambozen, aardbeien, bosbessen …
- Eet je minstens 3 keer per week bonen? Sperziebonen, linzen, sojabonen …
- Eet je minstens 3 keer per dag volkorengranen? Volkorenbrood, bruine rijst, volkorenpasta …
- Eet je minstens 1 keer per week ongefrituurde vis?
- Eet je minstens 2 keer per week ongefrituurde kip of gevogelte?
- Gebruik je olijfolie als voornaamste olie om te koken?
- Drink je een glas wijn per dag, en niet meer?
- Eet je minder dan 4 keer per week rood vlees of afgeleiden?
- Gebruik je minder dan 1 keer per dag boter en margarine?
- Eet je minder dan 1 keer per week kaas?
- Eet je minder dan 5 keer per week patisserie of snoep?
- Eet je minder dan een 1 keer per week gefrituurd eten of fastfood?
Jouw score: ... / 15
Een hogere score gaat gepaard met een lagere kans op mentale achteruitgang op lange termijn. Al vanaf een score van 8,5 op 15 is er een merkbaar verschil.
(Tekst: Evelien Heeren)
