Anatomische barrières beschermen de hersenen tegen coronavirus

12 december 2022

COVID-19 gaat vaak gepaard met een gedeeltelijk of volledig verlies van het reukvermogen. Er werd lang vermoed dat het coronavirus via het neusslijmvlies ook de hersenen kan bereiken en daar cellen infecteren. Een internationaal onderzoeksteam, waaronder artsen van UZ Leuven, namen stalen van meer dan honderd overleden COVID-19-patiënten onder de loep. Goed nieuws: ze vonden geen enkel bewijs dat het coronavirus zenuwcellen in de neus of in de hersenen infecteert of het hersenweefsel bereikt. Bepaalde cellen in het reukslijmvlies lijken een beschermende barrière te vormen.

Tekening van hoe het coronavirus het neusslijmvlies infecteert

Prof. dr. Laura Van Gerven, neus-keel-oorarts: "We vonden geen enkel bewijs dat het coronavirus via de neus in de hersenen kan binnendringen. Het lijkt erop dat een bepaald type cellen in het reukslijmvlies een efficiënte anatomische barrière vormt."

Het neusslijmvlies is een van de belangrijkste plaatsen waarlangs het virus ons lichaam binnendringt. Al vroeg in de pandemie werd vermoed dat het virus de cellen van het reukslijmvlies in de neus zou kunnen infecteren en dan mee zou liften via de reukzenuw naar de hersenen.

Eerste studie

Vorig jaar voerde een internationaal onderzoeksteam, onder leiding van UZ Leuven en de Max Planck Research Unit for Neurogenetics in Duitsland, een grote studie uit bij overleden COVID-19-patiënten om te ontrafelen hoe het virus geurverlies kan veroorzaken. Ze toonden daarbij aan dat het coronavirus de steuncellen van het reukslijmvlies infecteert, maar niet de zenuwcellen met de geurreceptoren.

Nieuwe bevindingen

Onlangs publiceerde het team een tweede studie waarbij ze heel wat bijkomende weefselstalen onder de loep namen, inclusief van mensen die besmet waren met de Delta- en Omicron-varianten van het coronavirus. Ze onderzochten ook of er in de frontale hersenkwab, dichtbij de geurzenuwen, sporen van het coronavirus te vinden waren.

"We vonden geen enkel bewijs dat het coronavirus via het neusslijmvlies de hersenen kan binnendringen. Dat is heel goed nieuws en dit inzicht zal ons helpen bij het verder ontrafelen van het exacte mechanisme van reukverlies."
Prof. dr. Laura Van Gerven, neus-keel-oorarts in UZ Leuven

Prof. dr. Laura Van Gerven, neus-keel-oorarts in UZ Leuven en hoofdonderzoeker van de studie: “Alle stalen waren negatief: we zagen nergens geïnfecteerde zenuwcellen. Ook in het hersenvocht troffen we geen virusdeeltjes aan. We vonden dus geen enkel bewijs dat het coronavirus via deze route de hersenen kan binnendringen. Het lijkt erop dat een bepaald type cellen in het reukslijmvlies een efficiënte anatomische barrière vormt tegen het virus (en waarschijnlijk ook vele andere pathogenen die het reukslijmvlies infecteren). Dat is heel goed nieuws en dit inzicht zal ons helpen bij het verder ontrafelen van het exacte mechanisme van reukverlies door SARS-CoV-2.”

Laatste aanpassing: 16 maart 2023