De bijnier

Anatomie

De bijnier is een klein orgaan: het weegt ongeveer 5 gram. De bijnier heeft meerdere kleine aanvoerende bloedvaten (arterie), maar meestal slechts 1 afvoerend bloedvat dat rechtstreeks in de holle ader uitkomt en links in de nierader.

De bijnier bestaat uit 2 zones:

• Buitenste zone: de schors (cortex)
  De schors van de bijnier bestaat nog eens uit 3 zones die hormonen produceren die van elkaar afgeleid zijn, de steroiden.
   
• Binnenste zone: het merg (medulla)
  Het merg van de bijnier produceert catecholamines.

Functie

De bijnier produceert verschillende hormonen. Een hormoon is een chemische stof die door de cellen van de bijnier in de bloedbaan wordt vrijgezet en zo op verschillende organen effect uitoefent.

Soorten hormonen

Er zijn 2 grote groepen hormonen in de bijnier:

1. Catecholamines

• De catecholamines (dopamine, norepinephrine= noradrenaline en epinefrine= adrenaline)  worden in de binnenste zone (medulla) van de bijnier geproduceerd.
• Catecholamines spelen een rol in de ‘vlucht of vecht’ reactie die activeert in een plotse levensbedreigende situatie. Zij veroorzaken verder een verhoogde bloeddruk, een opgejaagd gevoel, zweten…
• Afhankelijk van het type hormoon varieert de sterkte van de verschillende symptomen.

2. Steroïden

De verschillende steroïden die in de bijnier geproduceerd worden, hebben zeer wisselende effecten.

De cortex waar deze hormonen worden geproduceerd, bestaat uit 3 zones (van buiten naar binnen).

1. Zona glomerulosa, voor productie van aldosterone
   Aldosterone is een mineralocorticoïd hormoon en speelt vooral een rol in de werking van de nieren. Het zorgt voor de bloeddruk en voor de verhouding van verschillende zouten in het bloed zoals kalium en natrium.
    
2. Zona fasciculata, voor productie van cortisone 
   Cortisone is een glucocorticoïd hormoon. Zonder cortisol kan een mens niet leven. Het beïnvloedt het slaap-waakritme, het geheugen, het concentratievermogen en de stemming. Daarnaast heeft cortisol invloed op de stofwisseling van suiker, vetten en eiwitten. Cortisol heeft invloed op de werking van hart- en bloedvaten, de botten, de huid, het bindweefsel en spieren en gewrichten. Ook speelt cortisol een belangrijke rol bij het afweersysteem van het lichaam tegen infecties. Cortisol wordt ook wel “stresshormoon” genoemd. Bij lichamelijke of psychische stress neemt de hoeveelheid cortisol in het lichaam normaal gesproken snel toe om te zorgen dat het lichaam de stressvolle situatie te boven komt.
    
3. Zona reticularis, wavoor productie vanr androgenen (DHEAS = dihydroepiandrosterone)
   DHEAS is een androgeen. Deze hormonen spelen een rol in de groei en seksuele ontwikkeling. Het specifiek belang van DHEAS is nog niet gekend.