Column Rudi Vranckx - "Zou een seksstaking geen betere oorlogssanctie zijn?"

Door de ogen van …: dat is de naam van de nieuwe muziek- en theatervoorstelling waarmee ik in het voorjaar van 2026 door Vlaanderen toer, samen met enkele fantastische muzikanten. Muziek kan een zilveren laagje leggen over de grauwe werkelijkheid. Teksten en beelden leveren de grondstof, maar de verhalen moet ik zoeken in de kronkelwegen van mijn herinneringen. In die herinneringen zijn er grote schurken in overvloed. Maar vergis je niet: er zijn vooral ook dappere, mooie mensen. 

“En als we nu eens op zoek gingen naar de wereld van die andere helft?”, gooit een van de muzikanten me toe. De wereld van vrouwen, meisjes. Oorlog en de gang van de geschiedenis lijken altijd een mannenzaak, maar het zijn de vrouwen die de echte kracht zijn. Dat hadden de oude Grieken al begrepen. Denk aan Lysistrata, de komedie van Aristophanes, waarin de vrouwen van Athene in seksstaking gaan zolang de mannen blijven oorlog voeren. Geen Russisch gas kopen, of een boycot van Israëlische producten uit de bezette Palestijnse gebieden? Het brengt geen zoden aan de dijk. Maar een seksstaking: zou dat geen betere sanctie zijn om de oorlog in Oekraïne of het Midden-Oosten te stoppen? Make love not war, die oeroude slogan die helemaal vergeten lijkt. 

Zeker, er zijn te veel vooroordelen over vrouwen in oorlog. De rol van rouwende moeder, het meisje als slachtoffer. Die rollen heb ik te vaak gezien. Maar wat te denken van die razende furie, Um Fahida, die ik aan de frontlijn van Mosul in Irak leerde kennen? Als een wraakgodin richtte ze een slachting aan in de rangen van IS en de extremisten. Wraak was haar motief voor het leed dat haar geliefde mannen was aangedaan. Zo daalde ze af in de duisternis die in elke mens verscholen zit. De lichamen van haar vijanden bond ze vast aan haar jeep en sleurde ze door het dorp. De schurken waren doodsbenauwd voor haar. Want wie door een vrouw gedood werd, kwam nooit in het paradijs, zo geloofden ze. Een krachtig wapen voor het zogenaamde zwakke geslacht. 

Ik put meer hoop uit het beeld van Mamitu Gashe. Een Ethiopische die als meisje veel te jong moest trouwen, zwanger werd en een fistel ontwikkelde. Zoals veel meisjes met die pijnlijke schade aan het intieme onderlichaam werd ze verstoten. Ze werd echter opgevangen door een dokterskoppel en leerde van hen jarenlang chirurgie in de praktijk. Ze is nog geen 1 meter 60 groot, heeft nooit voor dokter gestudeerd. Maar ze staat nog altijd op hetzelfde kleine houten kistje aan de operatietafel. Een kistje dat ze veertig jaar geleden kreeg van haar pleegvader om goed te kunnen meekijken. Nu is ze een wereldautoriteit in het opereren van fistels. Dokters uit heel Afrika kwamen bij haar in de leer. Wat zou ik haar hier graag door de gangen van campus Gasthuisberg zien stappen, met haar kistje onder de arm. 

Hoop en wilskracht kunnen we meer dan ooit gebruiken. En al zeker wetenschappers in de Verenigde Staten, waar het universitaire onderzoek verloren dreigt te gaan. Duizenden lopende onderzoeksprojecten werden er plots door de overheid beëindigd: de ontwikkeling van een hiv-vaccin, onderzoek naar alzheimer, research naar hersentumoren en drugsverslavingen of de gevaren van de vogelgriep. Sommige mannen maken van alles een strijdtoneel. Voor hen zijn spierballen belangrijker dan hersencellen. Maar zo komt het nooit goed. En als wij nu eens al die creatieve, geïnspireerde onderzoekers een vrijhaven bieden? Vrouwen en mannen. Dat zou pas een wapen zijn om de oorlog mee te winnen.