Diepe hersenstimulatie

Als eerste stap maken de neurochirurgen een metalen ring aan uw hoofd vast met 4 kleine pinnetjes.

Daarvoor wordt de huid eerst ontsmet met koude ontsmettingsstof, en nadien verdoofd met 4 prikjes met lokale verdoving. De huid is gevoelloos op de plaatsen waar de pinnetjes komen, maar bij het aanspannen van de pinnetjes voelt u gedurende enkele minuten een stevige druk. Tegelijkertijd zal de anesthesist een of meerdere infusen prikken.

Deze stap duurt ongeveer 30 minuten.

Om de best mogelijke beelden te kunnen maken, wordt uw hoofd horizontaal gelegd in de scanner en wordt het onbeweeglijk vastgemaakt aan de scanner. Met handdoeken en kussens proberen we deze moeilijke houding toch zo comfortabel mogelijk te maken. De scan zelf duurt slechts een tweetal minuten. Het kan dat er tijdens de scan een contraststof wordt ingespoten via het infuus. Bij sommige mensen veroorzaakt dat een gevoel van warmte of van lichte misselijkheid.

De neurochirurgen berekenen op basis van de beelden van de hersenscans het exacte traject van de elektrodes. Dat duurt ongeveer een half uur. De verpleegkundigen en de anesthesist blijven bij u in de operatiezaal.

De anesthesist start de medicatie op, die u in een lichte roes brengt. Intussen ontsmetten de neurochirurgen uw hoofd met koude ontsmettingsstof en kleven ze doorzichtige steriele doeken op uw hoofd en de ring. Met behulp van een robotarm en laserlichtje wordt de plaats aangeduid waar de elektrode de schedel zal binnenkomen. Vervolgens wordt een prik met lokale verdoving toegediend. Wanneer de huid gevoelloos is geworden, wordt een snijwonde gemaakt.

De robotarm wordt nu zo ingesteld om op de juiste plaats een gaatje ter grootte van een muntstuk van 1 eurocent te kunnen boren. Dat is gewoonlijk niet pijnlijk, maar maakt wel erg veel lawaai. Het boren duurt ongeveer 1 minuut. Wanneer het gaatje in de schedel geboord is, stopt de anesthesist de medicatie die u in een roes brengt. De neurochirurgen maken het hersenvlies open en schuiven een of meerdere proefelektrodes in de hersenen naar binnen. Dat is volledig pijnloos.

Wanneer de proefelektrodes 1 centimeter boven het geplande doelwit in de hersenen geplaatst zijn, worden ze millimeter voor millimeter dieper geschoven, terwijl de hersensignalen rond de elektrode gemeten worden en er elektrische stroom op de proefelektrodes wordt gezet om (neven)effecten te beoordelen.

In dit stadium zoekt de neurochirurg een gebied waar bij zwakke stroom al een gunstig effect is op uw motorische symptomen en pas bij harde stroom neveneffecten ontstaan. Als dat gebied gevonden is, worden de dunne proefelektrodes verwijderd en wordt een dikkere definitieve elektrode in het gebied geschoven. De definitieve elektrode wordt stevig vastgemaakt in het gaatje met een plastic dopje of botcement en het stuk van de elektrode dat uit de schedel naar buiten komt wordt in een lus onder de huid gelegd en de huid wordt dichtgenaaid. Vervolgens worden identiek dezelfde stappen aan de andere kant herhaald.

Deze fase duurt ongeveer 3 uur. Op het einde wordt de metalen ring van uw hoofd verwijderd.

De chirurgen maken de snijwonden aan uw hoofd opnieuw open en maken bijkomende snijwonden achter uw oor en op de plaats waar de neurostimulator geplaatst zal worden. Daarna worden de elektrodes verbonden met verlengkabels en worden die onderhuids doorgetrokken en aan de neurostimulator vastgemaakt. Vervolgens wordt gecontroleerd of alle elektrische verbindingen goed werken en worden de snijwonden gehecht.

Deze stap duurt ongeveer 1 uur.

Na de operatie wordt u eerst naar de ontwaakafdeling en daarna naar uw kamer gebracht. In uitzonderlijke gevallen kan het veiliger zijn u naar de afdeling intensieve zorg te brengen.

In de eerste dagen na de operatie staat het herstellen van de operatie centraal. De meeste patiënten kunnen de dag na de operatie al vrij vlot eten en drinken, uit bed komen en stappen.

De verpleegkundige, neurochirurg en kinesist staan u bij in uw herstel. Aarzel niet om hen vragen te stellen.

Afhankelijk van de voorkeur van de neurochirurg en de aandoening waarvoor u wordt behandeld, wordt de stimulatie ofwel onmiddellijk opgestart, ofwel pas na enkele weken/maanden. De lengte van uw verblijf in het ziekenhuis is hiervan afhankelijk. Meer informatie hierover vindt u op de webpagina's over diepe hersenstimulatie bij de ziekte van Parkinson, voor dystonie en voor essentiële tremor. Zelfs voordat de stimulator wordt opgestart, merkt een deel van de patiënten een verbetering van de motorische symptomen in de eerste dagen tot zelfs weken na de operatie. Die tijdelijke verbetering komt doordat we met de verschillende elektrodes kleine gaatjes prikken in doelwitkern en de hersenen op die plaats zwellen. We noemen dit het letseleffect. Het letseleffect trekt vanzelf weg.

Voor u naar huis vertrekt, worden alle snijwonden nog eens verzorgd en met nieuwe pleisters bedekt. Die pleisters mogen ter plaatse blijven tot de hechtingen worden verwijderd, ongeveer 10 dagen na de operatie. Afhankelijk van de voorkeur van de neurochirurg kan dat bij uw huisarts of op de raadpleging neurochirurgie gebeuren.

Tot de dag na het verwijderen van de hechtingen vragen wij u de wonde proper en droog te houden. U kunt dus beter geen bad of douche nemen tot de dag na het verwijderen van de hechtingen. Indien een van de pleisters toch nat of vuil zou worden, moet de pleister onmiddellijk vervangen worden. Als u dat zou willen, mag u bovenop de pleisters een propere pet, muts of hoed zetten, maar zorg er dan voor dat er geen harde of scherpe randjes op de snijwondes of op de huid net boven de implantaten schuren.

Bij vermoeden van een infectie (koorts, roodheid, toenemende pijn, zwelling, wondvocht) vragen we u onmiddellijk naar onze spoedgevallendienst te komen.

Wanneer u naar huis gaat, verwachten we dat uw motorische toestand gelijkaardig of iets beter zal zijn dan voor de operatie. U mag licht huishoudelijk werk doen, wandelen en fietsen op een hometrainer. Gezien de vele veranderingen in uw motorische symptomen, en het kleine risico op epilepsie in de eerste weken na de operatie, raden we af zelf te rijden met de wagen, te fietsen in het verkeer en te zwemmen in de eerste 4 weken na de operatie. Als de neurostimulator onder het sleutelbeen werd geplaatst, is zwaar werk met de schouder aan die kant af te raden tijdens de eerste weken.

Afhankelijk van de voorkeur van de neurochirurg en de aandoening waarvoor u behandeld wordt, wordt de stimulatie opgestart in de eerste dagen na de operatie of pas wanneer de hersenzwelling weggetrokken is (enkele weken of maanden na de operatie). Voor meer informatie verwijzen we u door naar de webpagina's over diepe hersenstimulatie bij de ziekte van Parkinson, voor dystonie en voor essentiële tremor. Hoe dan ook is het altijd nodig in de eerste weken na het opstarten van de stimulatie regelmatig kleine aanpassingen te doen aan uw stimulatie-instellingen en/of uw medicatieschema.

Tijdens de stimulatietest, na het opstarten van de stimulatie, of na het wijzigen van de stimulatie-instellingen zien we soms neveneffecten van de stimulatie. De meeste van die neveneffecten zijn het gevolg van overstimulatie of ongewilde stimulatie van hersenstructuren in de nabijheid van de doelwitkern. De neveneffecten verschillen bij verschillende aandoeningen.

De stimulatie-instellingen kunnen op 2 manieren worden aangepast.

• De neurochirurg, neuroloog en neuromodulatiedeskundige beschikken over een computer of tablet waarmee ze alle instellingen kunnen aanpassen.
• U krijgt ook een afstandsbediening mee naar huis, waarmee u zelf in sommige gevallen en binnen bepaalde grenzen de stimulatie-instellingen kunt wijzigen, altijd in overleg met uw arts of neuromodulatiedeskundige.

Zodra we de optimale instellingen gevonden hebben en een stabiele toestand bereiken, komt u 1 tot 3 keer per jaar op de raadpleging. Als u tussen 2 raadplegingen problemen of vragen hebt, mag u uiteraard altijd contact opnemen zodat we u vroeger kunnen zien.

Als de batterij van de niet-herlaadbare stimulator bijna leeg is, of de batterij van de herlaadbare stimulator steeds sneller leegloopt, zal een operatie gepland worden om de neurostimulator te vervangen. Dat kan onder lokale verdoving gebeuren via dagchirurgie.

Zoals bij elke operatie zijn er een aantal complicaties mogelijk. Hoewel we alles doen om de kans daarop te verminderen en complicaties eerder zeldzaam zijn, kunnen we ze nooit helemaal uitsluiten. We vermelden hieronder alle mogelijke complicaties. U moet daarvan op de hoogte zijn, maar het is ook belangrijk om te beseffen dat de grote meerderheid van de patiënten geen enkele complicatie doormaakt.

Enkele mogelijke complicaties zijn

• Pijn en gevoelloosheid
• Bloeding en infarct
• Infectie en erosie
• Suboptimale positie van de elektrodes
• Verschuiven van de elektrodes
• Complicaties verbonden aan de anesthesie
• Epileptische aanval

• Zichtbaarheid van het systeem

Doorgaans hebt u 3 littekens op het hoofd en 1 litteken onder het sleutelbeen of op de buikwand. De littekens op uw hoofd worden gewoonlijk dunne witte lijnen die bedekt zijn met haar, tenzij u kaal bent of uw haar erg kort is. Er is een eerste kleine bult voelbaar waar de elektrodes en de verlengkabels met elkaar verbonden zijn (gewoonlijk bij het rechteroor) en een tweede waar de neurostimulator geïmplanteerd wordt. Wanneer u normaal gekleed bent kunnen andere mensen niet zien dat u een neurostimulator hebt.

• Werken en sporten

De meeste beroepen en hobby’s kunnen veilig en zonder problemen uitgeoefend worden met diepe hersenstimulatie. Vermijd het gebruik van zware lasapparatuur, omdat die elektromagnetische velden kan uitlokken. Vermijd ook extreme activiteiten waarbij u het risico loopt dat het geïmplanteerde materiaal kan verschuiven (bv. bungeejumpen). Voor contactsporten (bv. boksen) overlegt u best met uw neuroloog of neurochirurg.

• Autorijden

Wettelijk is een systeem voor diepe hersenstimulatie geen reden om rijongeschikt te zijn. Uw aandoening op zich kan dit wel zijn. U kan via het CARA een rijgeschiktheidstest afleggen. Vraag hiernaar bij uw behandelend arts.

Meer informatie over elektrische spiermassage, zwangerschap, reizen, medische beeldvorming, operaties, medische behandelingen, elektrocardiogrammen en reanimatie met een systeem voor diepe hersenstimulatie vindt u in de brochures onderaan deze pagina.