“Hoe doe je dat toch?”
“Wat bedoel je?”, vraag ik haar.
“Wel, telkens als we met elkaar hebben gepraat, voel ik me weer opgelucht en rustig. Ook al is er niets aan mijn situatie veranderd.”
Aan het woord is een dame van middelbare leeftijd. Ik bezoek haar regelmatig als pastor in het ziekenhuis. Ze is erg ziek. Tijdens ons laatste gesprek was ze heel boos en overstuur door het slechte nieuws dat ze eerder die dag kreeg. De artsen vertelden dat ze haar niet meer konden helpen. Ze kon wel nog kiezen voor een experimentele behandeling, maar niemand kon garanderen dat die zou aanslaan. Ze voelde zich aan haar lot overgelaten. “Niemand zegt me hier wat ik moet doen”, klaagde ze herhaaldelijk. Haar boosheid uitte ze vooral naar de verpleegkundigen: ze weigerde alle zorg.
Ze was boos die dag, maar vooral ook bang. Niet lang geleden overleed haar moeder immers aan dezelfde aandoening. Zij koos wél voor de experimentele behandeling, maar wat volgde was een verschrikkelijke lijdensweg. Die weg wil ze zelf absoluut niet op. Wat later vertelde ze plots dat ze een dochter heeft met een mentale beperking. Ze is bezorgd over de toekomst van haar dochter. “Wie zal er voor haar zorgen als ik er niet meer ben?”
Een crisis zet wat je belangrijk vindt onder druk
Na het gesprek vroeg ik of ik haar situatie met de sociaal werker mocht bespreken. Ze ging akkoord. Tijdens het overleg met de sociaal werker, de verpleegkundige en de arts werd een structurele oplossing gevonden voor haar dochter. De dagen erna werd de dame rustiger, waardoor ook de relatie met de zorgverleners kon herstellen.
Mijn gesprek met deze dame nam ruim anderhalf uur in beslag. Door haar angst en de sterke emoties kwam het verhaal met horten en stoten. Zorgverleners hebben vandaag de tijd niet om lange gesprekken te voeren met patiënten. En die tijd was nodig om de angst en bezorgdheden van de vrouw diepgaand te verkennen en in haar tempo aan de oppervlakte te brengen. Haar gevoel van machteloosheid bij het slechte nieuws, de lijdensweg van haar moeder en vooral de zorg om haar dochter.
Kunnen spreken over wat je ten diepste aanbelangt, vraagt tijd en ruimte. Twee belangrijke voorwaarden die in het ziekenhuis, maar ook in de samenleving, erg onder druk staan. In de gejaagdheid van elke dag is het moeilijk om tijd te maken voor een goed gesprek. Om te kunnen spreken over wat je diep vanbinnen voelt, moet je durven afdalen in je eigen ziel of binnenste. Dat vraagt moed.
Je moet durven voorbijgaan aan de oppervlakkige vraag: ‘Ça va?’ Het is durven de andere te vragen naar zijn visie op het leven: waar leef je voor, wat vind je echt belangrijk, om wie ben je bezorgd …? Dat zijn geen gemakkelijke vragen. Ze verdragen ook geen snelle antwoorden. Om op die levensvragen te antwoorden, heb je tijd nodig, soms zelfs een heel leven.
Vooral in crisismomenten is het belangrijk om af te dalen in je eigen ziel. Want een crisis zet wat je belangrijk vindt onder druk, zoals ook het geval was bij deze dame. Met de dood in het vooruitzicht, maakte ze zich het meeste zorgen over haar dochter. We hadden een uur nodig om tot dat inzicht te komen. Eens voorbij de heftigste emoties, vond ze wat rust en konden we spreken over wat voor haar echt belangrijk was. Niet zozeer haar eigen toekomst, wel die van haar dochter. Het gesprek heeft haar ziek-zijn niet veranderd, maar er kwam weer toekomstperspectief, ondanks haar naderende levenseinde. Haar dochter zal in goede handen zijn. En dat bracht rust.
Martijn Steegen
Martijn Steegen is een van de pastors van UZ Leuven.
Wil je een pastor spreken? Neem dan contact op met de verpleegeenheid of met het secretariaat: tel. 016 34 86 20. Martijn zelf kun je mailen via martijn.steegen@uzleuven.be.
