Openheid en transparantie zijn belangrijke voorwaarden voor een kwaliteitsvolle relatie tussen zorgverleners, patiënten en naasten. Zeker in het geval dat er iets onverwachts gebeurt, is het cruciaal om hier een open en eerlijk gesprek over aan te gaan.
Op Vlaams niveau werd een raamwerk open disclosure uitgewerkt door enkele koepelorganisaties, patiëntenverenigingen en de verzekeringssector. UZ Leuven vertaalde dat eerder theoretische raamwerk naar een praktisch beleid dat voor elke zorgverlener in het ziekenhuis toepasbaar is. Open disclosure biedt de zorgverlener handvaten om op een open en transparantie manier te communiceren met patiënten en naasten bij een veiligheidsincident waarbij schade optreedt of nog kan optreden bij de patiënt. Op die manier blijft de vertrouwensrelatie tussen patiënt en zorgverlener gewaarborgd.
De situatie erkennen is belangrijk. Je kan dat doen zonder schuld uit te spreken.prof. dr. Dirk De Ridder, directeur kwaliteit
Prof. dr. Dirk De Ridder, directeur kwaliteit: “Een open en eerlijk gesprek aangaan na een patiëntveiligheidsincident is een belangrijk aspect van kwaliteitsvolle én patiëntveilige zorg. Die aanpak zorgt er ook voor dat de patiënt zich erkend voelt. Tijdens een open disclosuretraject is het immers noodzakelijk om ervaringen, emoties en de beleving van de patiënt toe te laten en er aandacht voor te hebben. Ook voor de betrokken zorgverleners kan dat proces een helend effect hebben. Omdat zaken worden uitgesproken in een open sfeer, kan dat rust brengen.”
Goed voorbereid gesprek
Judith Stevens: “De procedure in UZ Leuven biedt houvast en structuur aan de zorgverlener om het gesprek met de patiënt en zijn naasten aan te gaan. Het is belangrijk om het proces zo snel mogelijk te starten en de verschillende stappen goed te volgen. Het opstarten van open disclosure zal altijd gebeuren door het betrokken staflid, ook als het bijvoorbeeld gaat om een verpleegkundig incident.”
Professor De Ridder: “Een vast stramien volgen helpt bij het welslagen. Zo sporen we onze zorgverleners aan om het gesprek goed voor te bereiden en niet alleen te voeren, maar een collega-zorgverlener mee te nemen die de patiënt of naaste kent. Ook enkel feitelijke informatie geven en speculaties vermijden, een luisterende houding aannemen en na het gesprek goed terugkoppelen met je team, zijn belangrijke factoren.
Sorry zeggen mag
Judith Stevens: “Zorgverleners hebben soms ook angst om spijt te betuigen door de vrees voor mogelijke juridische gevolgen. Maar sorry zeggen mag én is belangrijk. De situatie erkennen is een belangrijk aspect van het proces, en je kan dat doen zonder schuld uit te spreken. Met open disclosure toont het ziekenhuis aan patiënten dat incidenten helaas kunnen gebeuren, maar dat we ze niet negeren. Door een transparante aanpak zien we trouwens het risico op juridische stappen verminderen.”
Met open disclosure toont het ziekenhuis aan patiënten dat incidenten helaas kunnen gebeuren, maar dat we ze niet negeren.Judith Stevens, juridische dienst
Professor De Ridder: “Na het eerste gesprek volgt de verdere analyse van het incident. De ernst van het incident en de context waarbinnen het heeft plaatsgevonden, zullen het aantal verdere gesprekken bepalen. Wanneer de analyse afgerond is, deelt de zorgverlener de conclusies ook mee aan de patiënt. Ook mogelijke verbeteracties om gelijkaardige incidenten in de toekomst te vermijden worden dan ter sprake gebracht."