Bewegen bij kanker

Hoewel deze activiteiten bijdragen aan fysieke activiteit, bieden ze niet de regelmaat, intensiteit en/of afwisseling die nodig is om gezondheid te behouden of te verbeteren. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat een combinatie van geplande conditie- en krachttraining significant meer voordelen biedt tegenover alleen dagelijkse bezigheden. Concreet vermelden de aanbevelingen om gedurende 150 minuten per week aan conditietraining te doen (ook wel uithoudings- of cardiotraining genoemd) aan een matige intensiteit, zoals wandelen, fietsen of zwemmen. Om spierkracht op te bouwen of te onderhouden wordt aanbevolen om 2 keer per week aan krachttraining te doen.

Fysieke activiteit moet dus regelmatig worden ingepland en voor een voldoende lange periode, waarbij het belangrijk is om zowel conditie- als spierversterkende oefeningen op te nemen. Het doel is niet alleen om actief te zijn, maar om beweging te integreren die uw gezondheid en welzijn op de lange termijn ondersteunt. Zoek een balans die voor jou werkt, waarbij je lichaam voldoende wordt uitgedaagd.

Het is volkomen normaal dat familie en vrienden zich zorgen maken en willen voorkomen dat je over je grenzen gaat. Je kan hen uitleggen dat fysieke activiteit juist erg voordelig is voor mensen tijdens of na de behandeling voor kanker. Als het mogelijk is, kan je het behandelend team vragen om de vragen van je omgeving te beantwoorden. 

Daarnaast kan het helpen om deze informatie met hen te delen. Het is belangrijk dat zij begrijpen dat fysieke activiteit niet alleen lichamelijke gezondheid ondersteunt, maar ook helpt om emoties te verwerken en je in staat stelt om de activiteiten te blijven doen die je fijn vindt en belangrijk zijn voor jou, zowel tijdens als na de behandeling.

Dokters zijn vaak gefocust op de medische behandeling van kanker waardoor er weinig tijd is om over fysieke activiteit te praten. Dit betekent echter niet dat ze niet willen dat je actief bent. Het is een goed idee om met je arts te praten over beweging en fysieke activiteit. Vraag of ze ergens bezorgd over zijn of advies hebben. Als ze meer willen weten, kan je deze informatie ook met hen delen.

Het is heel normaal om vermoeidheid te ervaren tijdens of na de behandeling, maar verrassend genoeg kan fysieke activiteit juist helpen om meer energie te krijgen. Fysieke activiteit bevordert onder andere de nachtrust, vermindert stress en versterkt uithoudingsvermogen en kracht. In de context van vermoeidheid is dat laatste van groot belang! Mensen die meer en meer rusten verliezen namelijk ook snel spierkracht en conditie, wat ervoor kan zorgen dat ze net nóg vermoeider worden omdat activiteiten relatief meer energie gaan kosten. 

Probeer daarom ook op dagen met weinig energie even te bewegen, dit zal je vaak deugd doen. Het is echter belangrijk om niet over je grenzen te gaan. Het opdelen van activiteiten in kortere, haalbare stukken kan hierbij ook nuttig zijn. Begin met kleine, haalbare doelen en probeer zo een gezonde balans te vinden tussen inspanning en ontspanning. Rust is namelijk ook essentieel voor herstel. Het doel is niet om jezelf uit te putten tijdens de oefeningen, maar om een beweegroutine te vinden binnen je grenzen. Een beweegprofessional kan hierbij helpen om fysieke activiteit op een veilige en verantwoorde manier op te bouwen.

Gevoelloosheid of tintelingen in de voeten zijn veelvoorkomende bijwerkingen van bepaalde chemotherapiebehandelingen. Dit kan voor balansproblemen zorgen en angst om te bewegen. Fysieke activiteit blijft echter belangrijk voor het herstel en algemeen welzijn. Hierbij is het aangeraden om rekening te houden met een aantal zaken:

• Draag passende en comfortabele schoenen die steun geven en helpen het evenwicht te bewaren.
• Je kan overwegen om een loophulpmiddel, zoals rollator, te gebruiken totdat de balans verbetert. Ook een hometrainer of roeimachine kunnen geschikte alternatieven zijn om actief te blijven zonder te veel druk uit te oefenen op de voeten.
• Vraag een arts of kinesitherapeut naar oefeningen voor de benen die specifiek gericht zijn op het verbeteren van kracht en balans. Dit zal je helpen om dagelijkse activiteiten terug op te nemen en te genieten van wat u graag doet.

Fysieke activiteit is in de meeste gevallen veilig voor mensen met botmetastasen. Het versterken van je lichaam kan pijn en evenwichtsproblemen verminderen en verlaagt ook het risico op  botbreuken. Praat altijd eerst met je behandelend arts om te bepalen welke activiteiten veilig en geschikt zijn. Ook wordt aangeraden om te trainen onder begeleiding van een beweegprofessional met specialisatie binnen oncologie. Deze kan met jou een geschikt bewegingsplan opstellen dat rekening houdt met de plaats van de uitzaaiing(en). Er zijn namelijk bepaalde activiteiten die het risico op fracturen kunnen verhogen:

• Activiteiten met een hoge impact, zoals springen of hardlopen
• Draaibewegingen, zoals bij golf of tennis
• Activiteiten die het risico op vallen verhogen, zoals skiën

Let ook goed op eventuele lichamelijke veranderingen na fysieke activiteit. Bij pijn, spierzwakte of een verandering in balans, raadpleeg dan altijd een beweegprofessional of zorgverlener voordat u deze activiteiten verderzet.

Meer informatie: https://cancerexercise.med.ubc.ca/belgian-bme-hub/

Het is normaal dat het moeilijk is om te weten waar je moet beginnen. Elke stap vooruit (hoe klein ook) is een overwinning. Het is belangrijk om geduldig te zijn met jezelf en te weten dat het normaal is om wat tijd te nodig hebben om een nieuw ritme te vinden.

Hier zijn enkele tips die je kunnen helpen om meer te bewegen op een veilige en haalbare manier:

• Begin langzaam: Als je net begint, probeer dan met korte wandelingen of lichte oefeningen. Zelfs een paar minuten per keer kan al een positief effect hebben. Als je snel moe wordt of buiten adem raakt is het normaal dat je in het begin na een paar minuten een pauze moet nemen. Het is belangrijk om aan een tempo te bewegen waarbij je nog kunt praten. Als je te intensief beweegt, zal je merken dat ademen moeilijker wordt en zal je de activiteit niet lang kunnen volhouden, wat demotiverend kan zijn.
• Bouw op in kleine stappen: Begin met korte periodes van beweging (vb 10 minuten) en je zal merken dat je na verloop van tijd verder kan wandelen of langer actief kunt zijn zonder buiten adem te geraken. Bouw dit vervolgens langzaam op naar 20 of 30 minuten. Het belangrijkste is dat de opbouw geleidelijk verloopt en dat je de tijd neemt om je lichaam aan de belasting te laten wennen voordat je de training opbouwt. Je kan ook activiteiten opdelen door om de 10 minuten een korte pauze te nemen. 
• Maak het onderdeel van je dag: Probeer bewegen een gewoonte te maken, bijvoorbeeld door elke dag op hetzelfde moment een korte wandeling te maken of op vaste dagen in de week enkele lichte oefeningen te doen. Regelmaat kan  je helpen om deze nieuwe gewoonte eigen te maken.
• Opwarming en cooling down: Het is essentieel om voor en na een beweegsessie een opwarming en cooling down te doen. 
  • Een rustige opwarming helpt om hart, longen, spieren en gewrichten voor te bereiden op de activiteit. Je kan bijvoorbeeld 10 minuten wandelen of fietsen. 
  • Na de sessie sluit je best af met een cooling down om herstel te bevorderen en spierstijfheid en risico op blessures te beperken. Je kan een aantal minuten rustig uitwandelen, gevolgd door enkele stretchoefeningen. 
  • Maak het leuk: Zoek iets dat je graag doet, zoals wandelen in de natuur, dansen op muziek of rustig fietsen. Als je plezier hebt blijft het makkelijker om vol te houden.
  • Stel kleine doelen: Zet haalbare doelen voor jezelf, zoals "Ik ga elke dag 5 minuten wandelen" en verhoog de tijd geleidelijk als je je er comfortabeler bij voelt.

Als je merkt dat het moeilijk is om te beginnen of je niet zeker weet wat voor jou veilig is kan het waardevol zijn om samen te werken met een beweegprofessional. Zij kunnen je begeleiden bij het opstellen van een plan dat aangepast is aan jouw situatie en je helpen om het stap voor stap op te bouwen. 

Onthoud dat elke stap vooruit een stap in de goede richting is!

Er zijn verschillende factoren die invloed kunnen hebben op je gevoel tijdens of na de behandeling. Hoewel fysieke activiteit over het algemeen goed is, kan het zijn dat de manier en het moment waarop je beweegt moet worden aangepast, afhankelijk van je behandelingsschema of in combinatie met andere activiteiten.

Op sommige dagen (bv net na chemotherapie) kan lichaamsbeweging soms minder fijn aanvoelen. Dit komt doordat je lichaam op dat moment extra energie nodig heeft om te herstellen van de behandeling. Het is ook mogelijk dat je door te lang of te intensief te bewegen in verhouding tot je huidige fitheid te veel van je lichaam vraagt, wat kan leiden tot vermoeidheid.

Een belangrijke strategie is het vinden van de juiste balans tussen fysieke activiteit en rust. Het kan helpen om kortere periodes van fysieke activiteit verspreid over de dag in te plannen (bv. in stukjes van 10 minuten) in plaats van één langere sessie, vooral als je belastbaarheid nog opgebouwd moet worden. Begin met kleine stapjes, zoals korte wandelingen of lichte bewegingen, en bouw dit langzaam op. Onthoud ook dat rust een essentieel onderdeel is van herstel. Door fysieke activiteit en rust af te wisselen kan je overbelasting voorkomen.

Oefeningen in het water zijn een goede manier om flexibiliteit, spierkracht en uithoudingsvermogen op te bouwen. Water zorgt voor een verlaagde belasting op het lichaam, wat het bewegen kan vergemakkelijken. Dit kan in het bijzonder interessant zijn voor mensen met gewrichtsklachten, balansproblemen of die hoge impact dienen te vermijden. Begin met eenvoudige bewegingen en bouw deze langzaam op.

Het is echter belangrijk om eerst toestemming van je arts te krijgen. Als je bijvoorbeeld chemotherapie of bestraling ondergaat kunnen de chemicaliën in zwembaden of jacuzzi’s de huid irriteren of infecties veroorzaken.