Pulderbos
In de jaren tachtig kreeg in Frankrijk een klein aantal kinderen met moeilijk behandelbare gedragsproblemen en epilepsie het geneesmiddel fenfluramine als therapie, met wisselend succes. Dokter Marc Boel van het revalidatiecentrum Pulderbos startte daarom in België met een gelijkaardige behandeling bij een aantal kinderen in het gespecialiseerde centrum voor kinderen met epilepsie.
Verboden product
Op dat moment was het geneesmiddel nog niet verboden: dat gebeurde pas eind jaren negentig, naar aanleiding van de zogenaamde fenphen-epidemie. Fenphen was een combinatie van twee medicijnen: fenfluramine, een eetlustremmer, en phentermine, een krachtige stimulator. Het product werd sinds de jaren zeventig in hoge dosissen voorgeschreven aan volwassenen met obesitas, maar bleek cardiovasculaire risico’s in te houden. Een aantal patiënten stierf aan het geneesmiddel, waardoor het in 1997 in heel de wereld verboden werd.
Uitzondering
Dankzij de aanhoudende inspanningen van de onderzoekers, die wel goede resultaten zagen bij het gebruik van fenfluramine, kreeg men via een koninklijk besluit de toelating om onder strikte supervisie en enkel in Pulderbos de medicatie verder te geven aan kinderen met het dravetsyndroom. In Pulderbos werden veel lagere dosissen toegediend aan kinderen met moeilijk behandelbare epilepsie. Zij hadden bovendien geen cardiovasculaire problemen.
Studie
Fenfluramine werkt op het serotonine-metabolisme in de hersenen, waardoor het de eetlust afremt. Professor Lagae en zijn team ontdekten via dit geneesmiddel dat serotonine bij epilepsie een rol kan spelen. In Pulderbos werd het product na het verbod tien jaar lang verder gebruikt, met in 2012 als resultaat een publicatie die aantoonde dat 7 van de 13 kinderen met dravet dankzij de medicatie al jaren geen aanvallen van epilepsie meer kregen.
Zeldzaam
Prof. dr. Lieven Lagae: “Dat is uitzonderlijk, want het dravetsyndroom is de moeilijkste vorm van epilepsie bij kinderen. De aandoening is met ongeveer 100 bekende gevallen in Vlaanderen heel zeldzaam. Maar dravet is wel een prototype: als je die vorm kent en begrijpt, krijg je ook inzicht in andere vormen van epilepsie en de behandelingen ervan.”
Labonderzoek
Vandaag loopt een internationale trial over het gebruik van het geneesmiddel, met professor Lagae als principal investigator. Daarnaast doet farmacoloog professor Peter De Witte aan de KU Leuven fundamenteel onderzoek bij zebravissen. Het labonderzoek bewijst wat de artsen al bij patiënten zagen en toont duidelijk aan hoe fenfluramine werkt in de hersenen. “De klinische studies bij meer dan 150 kinderen met het dravetsyndroom zijn bijna afgesloten en de eerste tussentijdse resultaten lijken over de hele lijn positief”, vertelt professor Lagae. “Het product zal hopelijk binnen twee jaar op de markt komen.”
Nieuwe weg
Ondertussen onderzoekt professor Lagae of fenfluramine ook kan werken voor andere vormen van epilepsie, meer bepaald bij Lennox Gastautepilepsie, eveneens een heel moeilijk behandelbaar epilepsiesyndroom bij kinderen. En ook die theorie lijkt bevestigd te worden.
Drug repurposing
Drug repurposing, of het geven van een andere bestemming aan een bestaand geneesmiddel, is een hot item in de geneeskunde. Zowel in de oncologie als in de behandeling van zeldzame ziektes proberen onderzoekers om bestaande medicijnen in te zetten voor andere doeleinden.
Professor Lagae krijgt eind juni in Chicago de Patient Impact Clinical Award op de Global Health Repurposing Awards Event voor zijn aanhoudende inspanningen om dravetpatiënten toegang te geven tot het (tot op vandaag) verboden geneesmiddel fenfluramine en voor zijn leidende rol wereldwijd om het product goed te keuren voor bepaalde vormen van epilepsie.
