Elk griepseizoen belanden naar schatting 1 op de 5.000 getroffen mensen in het ziekenhuis. Een deel van hen wordt zo ernstig ziek dat intensieve zorg nodig is. Bij die meest kritieke groep kan bovendien een gevaarlijke extra complicatie optreden: een schimmelinfectie in de longen (aspergillose). Eerdere studies toonden aan dat dit bij ongeveer 1 op de 5 grieppatiënten op intensieve zorg voorkomt en gepaard gaat met 50% kans op overlijden.
Immuunsysteem uit balans
Aspergillus is een schimmel waarvan de sporen overal in onze omgeving voorkomen. Bij gezonde mensen slaagt het afweersysteem er probleemloos in om die sporen op te ruimen. Maar bij patiënten met een zware griep-longontsteking blijkt de normale werking van het immuunsysteem verstoord, waardoor de schimmel meer kans krijgt om door te groeien in de longen.
Ing. Laura Seldeslachts, postdoctoraal onderzoeker aan KU Leuven en eerste auteur: “Het gaat niet alleen om een bijkomende infectie, maar ook om de manier waarop het immuunsysteem reageert bij ernstig zieke grieppatiënten. Als die afweerreactie ontspoort, kan dat de deur openzetten voor een schimmelinfectie die we vaak pas laat herkennen en moeilijker kunnen behandelen. De klassieke behandeling bestaat uit antischimmelmedicatie, die niet altijd volstaat en bovendien bijwerkingen heeft.”
Anakinra
In de nieuwe studie testte het onderzoeksteam anakinra, een bestaand geneesmiddel dat het immuunsysteem kan bijsturen door ontstekingsreacties (specifiek veroorzaakt door interleukine-1) af te remmen. In een muismodel bood het middel succesvol bescherming tegen invasieve aspergillose na griep. Opvallend: het effect was het grootst wanneer anakinra niet preventief, maar enkele dagen na de griepinfectie werd toegediend.
De volgende stap is om verder onderzoek uit te voeren op menselijke cellijnen. Als de resultaten gunstig zijn, volgen klinische studies bij patiënten op intensieve zorg. Pas dan zal blijken of deze nieuwe aanpak ook echt een verschil kan maken in de behandeling van griep-geassocieerde aspergillose.
Immunotherapie bij infecties
Het onderzoek past in een bredere evolutie waarbij immunotherapie ook relevant blijkt bij ernstige infectieziekten. Het idee is om niet alleen de ziekteverwekker te bestrijden, maar ook de eigen afweerreactie zo te sturen dat ze beschermt, in plaats van verdere schade veroorzaakt.
Prof. dr. Joost Wauters, intensivist in UZ Leuven: “Immunomodulatie kennen we vooral als innovatieve behandeling tegen kanker en ontstekingsziekten, maar ons onderzoek toont dat het principe ook bij infecties veelbelovend kan zijn. Bij sommige kritisch zieke patiënten is het immuunsysteem zélf deel van het probleem. Als we dat beter kunnen bijsturen, openen we mogelijk een nieuwe therapeutische piste – en niet alleen voor griep, maar ook voor andere ernstige infectieziekten.”
Bij sommige kritisch zieke patiënten is het immuunsysteem zélf deel van het probleem. Als we dat beter kunnen bijsturen, openen we mogelijk een nieuwe therapeutische piste, ook voor infectieziekten
Prof. dr. Joost Wauters, intensivist in UZ Leuven
Meer informatie
- Lees de publicatie in Science Translational Medicine. Postdoctoraal onderzoeker ing. Laura Seldeslachts is eerste auteur van de studie, die tot stand kwam onder leiding van professoren Greetje Vande Velde (KU Leuven), Stephanie Humblet-Baron (KU Leuven), Joost Wauters (UZ/KU Leuven) en Frank van de Veerdonk (Radboud UMC).
- Lees de eerdere nieuwsberichten van deze onderzoeksgroep:
- Fatale schimmel door griep (augustus 2018)
- Mechanisme achter dodelijke schimmelinfectie bovenop griep of covid-19 ontcijferd (augustus 2022)