Zelfkatheterisatie

Clean Intermittent Self Catheterization (CISC)
Zelf urine uit de blaas verwijderen met een fijne gelubrifieerde katheter via het plaskanaal, ook wel zelfsondage genoemd.

Afspraken

Urologie

Wie leert zich katheteriseren?

Zelfkatheterisatie kan aangeleerd worden op alle leeftijden. De voornaamste redenen zijn:

  • Onvolledige lediging van de blaas (veroorzaakt infecties)
  • Te hoge druk in de blaas (kan nierschade veroorzaken)
  • Ongecontroleerd urineverlies

Sommige patiënten moeten zich tijdelijk katheteriseren, anderen voor de rest van hun leven.

Voordelen van zelfkatheterisatie

Belangrijk bij het aanleren en volhouden van zelfkatheterisatie is dat u gemotiveerd bent. Motivatie is belangrijk voor uw therapietrouw.

Zelfkatheterisatie levert u enkele onmiskenbare voordelen op:

  • Het bevordert de controle over uw plasgedrag, en daardoor ook uw zelfredzaamheid en vrijheid.
  • Hogere urinewegen worden gespaard van verhoogde druk, waardoor u een goede nierfunctie behoudt.
  • De kans op urineweginfecties vermindert, omdat resturine in de blaas wordt voorkomen.
  • U kunt een normaal seksleven behouden, wat niet het geval is met een verblijfskatheter.

Hoe vaak moet u zich katheteriseren?

Het aantal keer per dag katheteriseren is afhankelijk van verschillende factoren:

  • Aard van uw aandoening
  • Uw vochtinname
  • Uw medicatie

Er zijn 2 vaste tijdstippen om te katheteriseren:

  1. Bij het opstaan
  2. Voor het slapengaan

Er zijn ook variabele tijdstippen die u kunt aanpassen volgens uw situatie.

Hoeveel mag u per dag drinken?

Drink 1,5 tot 2 liter per dag gelijkmatig verdeeld over de dag.

  • 2 eenheden bij het ontbijt
  • 1 eenheid tussendoor
  • 2 eenheden bij het middagmaal
  • 1 eenheid tussendoor
  • 2 eenheden bij het avondmaal

Het volume van de blaas (urineren en katheteriseren samen of enkel katheterisatie als u niet kunt urineren) mag niet meer zijn dan 450 ml.

Hoelang duurt zelfkatheterisatie?

  • In het begin kost zelfkatheterisatie wat tijd. 
  • Naarmate u meer ervaren wordt, neemt het ongeveer evenveel tijd in als wanneer u normaal naar het toilet gaat.

Wat zijn symptomen van een urineweginfectie?

  • Koorts
  • Onwel gevoel
  • Meer aandrang om te plassen
  • Branderig gevoel of pijn bij het plassen
  • Pijn ter hoogte van de nieren of onderbuik
  • Incontinentie of verergering van de incontinentie

Wanneer moet u een arts verwittigen?

  • Bij enorme pijn tijdens of na het katheteriseren.
  • Wanneer katheteriseren steeds moeilijker gaat.
  • Bloeding / bloed bij het katheteriseren
  • Onverklaarbare koorts
  • Slecht ruikende urine

Op hoeveel katheters hebt u per dag recht?

Maximaal 5 katheters

  • Retentieblaas met een hoeveelheid resturine = of > dan 100 ml, als gevolg van een verworven of aangeboren medulair letsel.
  • Retentieblaas met een hoeveelheid resturine = of > dan 100 ml, bij een perifere neuropathie.
  • Paraplegie of paraparese, tetraplegie of tetraparese wanneer verergering van de incontinentie wordt vermeden door combinatie van parasympathicolytische geneesmiddelen en zelfkatheterisatie.
  • Urineretentie in afwezigheid van een apart neurologisch letsel: substitutieblaas, vergrotingsblaas.

Indien jonger dan 18 jaar, moet u niet voldoen aan de voorwaarde van minimum 100 ml resturine.

Maximaal 8 katheters

  • Retentieblaas met een capaciteit niet hoger dan 300 ml.
  • Neurogene blaas onder de leeftijd van 18 jaar.
Laatste aanpassing: 22 september 2025