Aneurysma van de aorta

Abdominaal aorta-aneurysma (AAA), Thoracaal aorta-aneurysma (TAA), Thoraco-abdominaal aorta-aneurysma (TAAA)

Een aneurysma is een plaatselijke verwijding, zwelling of uitstulping van een bloedvat die ontstaat door een verzwakking in de bloedvatwand. De doorsnede van het bloedvat is bijgevolg groter dan normaal. Hierdoor wordt de bloedvatwand steeds zwakker en kan die soms al onder een normale bloeddruk scheuren waardoor een inwendige bloeding ontstaat.

Types

Een aneurysma kan op verschillende plaatsen in de aorta of andere slagaders ontstaan. De meest voorkomende aorta-aneurysmata bevinden zich in de buik- of borstholte. We maken een onderscheid tussen een thoracaal, abdominaal en thoraco-abdominaal aneurysma. 

Afhankelijk van de plaats waar het aneurysma ontstaat, zal u behandeld worden door een vaatchirurg en/of cardiochirurg. 

Thoracaal aorta-aneurysma

Een thoracaal aorta-aneurysma (TAA) een plaatselijke verwijding van de aorta in de borstholte (aorta thoracalis). Een thoracaal aorta-aneurysma kan zowel ter hoogte van de aortawortel, de aorta ascendens, de aortaboog als de aorta descendens voorkomen.

Van links naar rechts: aortawortel aneurysma, aorta ascendens aneurysma, aortaboog aneurysma, aorta descendens aneurysma - © smart.servier.com

Abdominaal aorta-aneurysma

Een abdominaal aorta-aneurysma (AAA) is een plaatselijke verwijding van de aorta in de buikholte (aorta abdominalis). Dit type aneurysma komt het vaakst voor. We maken een onderscheid tussen een suprarenaal, pararenaal, subrenaal en infrarenaal aorta aneurysma. Deze opsplitsing wordt gemaakt op basis van de anatomische ligging ten opzichte van de nierslagaders (arteriae renales).

Infrarenaal aorta-aneurysma

© smart.servier.com

Thoraco-abdominaal aorta-aneurysma

Soms zijn meerdere delen van de aorta aansluitend betrokken in één groot aneurysma. Bij een thoraco-abdominaal aorta-aneurysma (TAAA) is zowel de thoracale aorta (in de borstkas) als de abdominale aorta (in de buikholte) uitgezet.

© smart.servier.com

Oorzaken

Een aneurysma ontstaat door een verzwakking in de bloedvatwand. Het eigenlijke ontstaansmechanisme is vaak onduidelijk, maar er zijn verschillende risicofactoren die de toestand van de aortawand negatief kunnen beïnvloeden en bijgevolg de kans op een aorta-aneurysma vergroten.

Risicofactoren

Beïnvloedbare risicofactoren

Dit zijn risicofactoren die nog te beïnvloeden zijn waardoor u het risico op hart- en vaatziekten kunt verminderen. 

  • Slagaderverkalking (door o.a. verhoogde bloeddruk en LDL-cholesterol, diabetes mellitus en roken) is de meest voorkomende oorzaak van een aorta-aneurysma.
  • Overmatig alcoholgebruik
  • Ongezonde voeding (veel vetten, suikers)
  • Zwaarlijvigheid (obesitas)
  • Weinig tot geen lichaamsbeweging

Niet-beïnvloedbare risicofactoren

Dit zijn risicofactoren waar u zelf niets aan kunt veranderen.

  • Leeftijd en geslacht. Naarmate u ouder wordt, neemt de kans op een aorta-aneurysma toe. Vanaf de leeftijd van 65 jaar is het risico op een aneurysma bij mannen groter dan bij vrouwen.
  • Ziekten
    • Erfelijke bindweefselziekten (bv. syndroom van Marfan, Ehlers-Danlos syndroom) kunnen de aortawand aantasten.
    • Aangeboren hartafwijkingen zoals een bicuspide aortaklep (een aortaklep met twee in plaats van drie klepblaadjes), of een vernauwing van de aorta (coarctatio aortae).
    • Aortitis is een ontsteking van de aorta door een infectie (bv. salmonella, hiv) of een auto-immuunziekte (bv. reuma, psoriasis). 
  • Familiale voorgeschiedenis van een aneurysma bij eerstegraads familieleden vergroot uw risico om zelf een aorta-aandoening te ontwikkelen. 

Symptomen

Een aorta-aneurysma ontstaat vaak onopgemerkt en geeft bij de meeste mensen geen klachten. Een aneurysma wordt hierdoor vaak per toeval ontdekt (bv. tijdens een CT-scan of RX van de longen). Soms treden er vage klachten op wanneer het aneurysma erg groot is en tegen omliggende structuren zoals zenuwen of organen aanduwt. Bijvoorbeeld: 

  • heesheid (als het aneurysma op de zenuw voor het strottenhoofd drukt)
  • kortademigheid (als het aneurysma tegen de luchtpijp drukt)
  • slikproblemen (als het aneurysma tegen de slokdarm duwt)
  • pijn of kloppend gevoel ter hoogte van de rug of buik
  • plotse koude, pijn of gevoelloosheid in voet of been (claudicatio intermittens)

Onderzoeken en diagnose

Bij vermoeden van een aorta-aandoening zal u een of meerdere onderzoeken moeten ondergaan om de aard en ernst van de ziekte correct in te schatten.

Behandeling

U hebt een aorta-aneurysma: wat nu? Afhankelijk van het type, de vorm en diameter van het aorta-aneurysma, uw symptomen, medische voorgeschiedenis en algemene conditie, zijn er verschillende behandelopties mogelijk. Na de diagnose beslist de chirurg samen met u en het aortateam welke behandeling het meest aangewezen is.

Indicatie

Internationale richtlijnen en studies geven aan dat een operatie van een aorta-aneurysma aangewezen is bij een diameter van 55 mm of meer. Bij vrouwen wordt een ingreep reeds overwogen bij een diameter van 50 mm. Een operatie wordt uitgevoerd om grotere complicaties (bv. aortaruptuur of -scheur) te voorkomen, maar is nooit zonder risico. Hierdoor moet steeds het risico van niet opereren afgewogen worden ten opzichte van het operatierisico zelf.

Uitzonderingen op bovenstaande regel kunnen gemaakt worden. Een operatie zal sneller overwogen worden als:

  • een patiënt symptomen ervaart.
  • het aorta-aneurysma snel groeit (groei diameter met ≥10 mm per jaar).
  • het aneurysma asymmetrisch of zakvormig (sacculair) is.
  • er reeds vaat- of hartchirurgie gepland staat (bv. aortaklepvervanging). In dat geval kan het aorta-aneurysma gelijktijdig behandeld worden. 
  • een andere ziekte (bv. syndroom van Marfan, bicuspide aortaklep) het risico op complicaties vergroot (bv. aortaruptuur).
  • er een familiale voorgeschiedenis is van o.a. aorta-aandoeningen en plotse dood. 
  • een patiënt een zwangerschapswens heeft. 

Voor aneurysmata op andere plaatsen, zoals de halsslagaders en de beenslagaders, gelden andere diameters voor een operatie.

Conservatieve behandeling 

Meestal grijpen we nog niet chirurgisch in bij de diagnose van een klein aneurysma (<50 mm). Als een ingreep nog niet aangewezen is, zal er eerst geprobeerd worden om met behulp van medicatie en verandering in levensstijl het aorta-aneurysma onder controle te houden.

  • Strikte bloeddrukcontrole (≤ 130/80 mmHg) vermindert het risico op scheuren en remt de groei van het aneurysma af. Zo nodig zal bloeddrukverlagende medicatie opgestart worden om de bloeddruk onder controle te houden.
  • Gezonde levensstijl met aandacht voor rookstop, gezonde voeding en voldoende lichaamsbeweging.
  • Opvolging van uw cholesterol en inname van cholesterolverlagende medicatie omwille van het stabiliserende effect op een aorta-aneurysma.
  • Opvolging van uw suikerspiegel bij suikerziekte.
  • Bloedverdunnende medicatie om de vorming van bloedklonters tegen te gaan.

Door regelmatig beeldvormingsonderzoeken uit te voeren, zullen we de groeisnelheid van het aorta-aneurysma van nabij opvolgen en tijdig ingrijpen zo nodig.

Chirurgie

Als een operatie van het aorta-aneurysma aangewezen is, zal de hartchirurg en/of de vaatchirurg uw operatie uitvoeren. Wie u zal behandelen, hangt af van de plaats van het aneurysma.

  • De hartchirurg voert operaties uit aan de aortawortel, de aorta ascendens en de aortaboog.
  • De vaatchirurg voert operaties uit aan de thoracale aorta vanaf de aorta descendens en de abdominale aorta.
  • Indien het probleem zich voordoet op de grens of op verschillende plaatsen in de aorta, zal zowel een hart- als vaatchirurg u opereren.

Chirurgie: cardiale heelkunde

Afspraken

Afspraken

Cardiale heelkunde

Afspraken

Vaatheelkunde
Laatste aanpassing: 18 maart 2024